Pored toga što je Grad Novi Sad izabran za evropsku omladinsku prestonicu za 2019. godinu i evropsku prestonicu kulture za 2021. godinu, on je odlučan u nameri da postane i zelena prestonica Evrope. Ovu činjenicu potkrepljuju dosadašnje, a i planirane buduće aktivnosti Grada na polju ekologije i energetike. Tako je Gradonačelnik Grada Novog Sada Miloš Vučević potpisao Potvrdu posvećenosti Grada Novog Sada za izradu Akcionog plana „Zeleni grad“ koja je upućena Evropskoj banci za obnovu i razvoj. Za očekivati je da će se u okviru aktivnosti iz Akcionog plana naći veći broj investicionih projekata, kao što su: izgradnja zgrade sa niskom emisijom ugljenika, izgradnja postrojenja sa OIE, primena mera energetske efikasnosti u sektorima: daljinskog grejanja, vodovoda i kanalizacije, prerade otpada, gradskim prevozom, javnim osvetljenjem itd.
Najznačajniji realizovani projekti iz oblasti EE i OIE u Gradu Novom Sadu su: uvođenje ISEM-a (informacionog sistema energetskog menadžmenta), izgrađene dve visoko efikasne kogeneracije od 10 i 4 MW u okviru JKP „Novosadska toplana“, na javnim objektima automatizovane 423 primarne podstanice (što je oko 177 MW ili 20 % konzuma), na 20 javnih objekata izgrađeni su sistemi koji proizvode energiju iz OIE, u 10 osnovnih škola izgrađene su toplotne pumpe (vazduh – voda) sa ukupnom instalisanom snagom 2,6 MW, postavljanje LED uličnih svetiljki, realizovano je više domaćih i međunarodnih projekata iz navedenih oblasti.
Grad Novi Sad je obveznik SEM-a (sistema energetskog menadžmenta) i u tom kontekstu preduzete su određene predradnje kako bi se zadovoljila sva zakonska i podzakonska regulativa, a to je: imenovanje Energetskog menadžera na nivou Grada i uvođenje i implementacija ISEM-a. Trenutno je u ovu ISEM bazu uneto 355 javnih objekata (za koje Grad Novi Sad plaća troškove energenata i vode), a trenutno se radi na automatskom prenosu računa od distributera energije i energenata do ISEM baze.
Energetska potrošnja (toplotne energije iz sistema daljinskog grejanja, električne energije i prirodnog gasa) na nivou Grada Novog Sada vodi se u dve baze, prva je LEP (lokalno energetsko planiranje) baza namenjena javnim preduzećima čiji je osnivač Grad, a druga je ISEM baza namenjena isključivo javnim objektima za koje Grad plaća troškove energenata i vode. Ukupni troškovi energenata i vode u javnim objektima za 2018. godinu su iznosili 2,85% budžeta Grada Novog Sada. Što se tiče udela pojedinih energenata i vode u ukupnim troškovima za ove namene, oni su iznosili 42,32% za daljinsko grejanje, 25,56% za električnu energiju, 16,13% za vodu i 15,99% za prirodni gas, sl.2.
Što se tiče ukupnih investicija u oblasti energetske efikasnosti na objektima javne namene na teritoriji Grada Novog Sada one su u 2018. godini iznosile 1.155.364 €, na osnovu kojih će se godišnje štedeti 1.599.270 kWh/god. finalne energije, uštediće se na umanjenim računima za energente 96.865 €/god. i manje će se emitovati u atmosferu 320 tCO2/god.
Što se tiče potrošnje toplotne energije, 75% domaćinstava (ili 103.609 domaćinstava) koristi daljinsko grejanje kao izvor energije, 20% domaćinstava (ili 32.069 domaćinstava) koristi prorodan gas, a oko 5% domaćinstava koristi električnu energiju i čvrsta goriva (ne postoje tačni podaci o odnosu ova dva izvora energije). Pošto je najdominatniji izvor energije za grejanje prirodni gas – to Novi Sad svrstava u ekološke gradove, jer ne koristi energente poput mazuta i lož ulja.
Prosečna potrošnja toplotne energije iz daljinskog grejanja u rezidencijalnom sektoru u Gradu Novom Sadu u 2018. god iznosila je 124 kWh/m2god. Iz godine u godinu raste broj stambenih zgrada koje pripadaju energetskom razredu C. Takvih zgrada koje imaju specifičnu potrošnju < 70 kWh/m2god, a priključene su na sistem daljinskog grejanja ima oko 77. 2018 godine je izgrađen prvi javni objekat koji pripada energetskom razredu B i ima specifičnu potrošnju toplotne energije 41 kWh/m2god. Objekat pripada Gerontološkom centru Novi Sad, a u pitanju je objekat prihvatilišta u Futogu.
Sa javnih objekata u Gradu Novom Sadu koje imaju instalisane sisteme sa OIE godišnje se proizvede/uštedi 34,2 toe finalne energije.
Jedan od veoma značajnih projekata koji su započeti 2019. godine jeste i realizacija projekta instalacije sistema za očitavanje potrošnje energije u realnom vremenu u ETŠ „Mihajlo Pupinˮ u Novom Sadu. To je tek peti realizovan projekat te vrste na javnim objektima u Republici Srbiji. U pitanju je bila donacija više kompanija
Trenutno se na nivou Grada realizuje više međunarodnih projekata, ali svakako je najznačajniji projekat pod nazivom „GreENERGY” u kojem se planira izgradnja zelenih površina i postrojenja sa OIE u SOŠO „Milan Petrovićˮ u Novom Sadu. U pitanju je – IPA projekat iz programa prekogranične saradnje Hrvatska-Srbija 2014-2020. Partneri na projektu su još Grad Osijek, Prirodno-matematički fakultet u Novom Sadu i Građevinski fakultet u Osijeku. Ukupna vrednost projekta je 1.360.000 €. U okviru projekta predviđena je izgradnja zelenog krova iznad fiskulturne sale škole (površine do 500 m2), izgradnja zelenog zida (površine do 100 m2), izgradnja solarne elektrane snage 120 kW (on grid), i zamena unutrašnje rasvete sa savremenim LED izvorima svetlosti.
Da je Grad Novi Sad na dobrom putu u sektoru energetike ukazuje i realizovana jednodnevna studijska poseta Gradu Novom Sadu koja je u oktobru 2019. godine organizovana od strane UNDP Srbija, kom prilikom su gosti bile delegacije iz Jermenije, Moldavije, Ukrajine, Bosne i Hercegovine i Hrvatske. Međunarodne delegacije su činili predstavnici energetskog sektora (Nacionalna ministarstva, energetski menadžeri, privatni sektor i sl.), sl. Poseta je organizovana sa ciljem da se predstavi Grad Novi Sad kao jedan od lidera u oblasti opštinske energetike u Republici Srbiji. Prisutnim gostima održano je više predavanja na temu Energetske efikasnosti i organizovan obilazak više objekata na kojima su uspešno realizovani projekti iz oblasti EE i OIE.
Autorski tekst Dr Aleksandra N. Ašonje, Energetskog menadžera Grada Novog Sada objavljen u Publikaciji „Poljoprivrednikov poljoprivredni kalendar 2020“
